ედვარდ ბერნეისი – პიარის მამა

მეოცე საუკუნის ას ყველაზე გავლენიან ადამიანებს შორის საპატიო ადგილი ეკავა ზიგმუნდ ფროიდის დის შვილს ედვარდ ბერნეისს, რომელმაც ჩამოაყალიბა საზოგადოებასთან ურთიერთობის (PR) თეორია და პრაქტიკა და ხელი შეუწყო მის განვითარებას ამერიკის შეერთებულ შტატებში.

ედვარდ ბერნეისი დაიბადა ვენაში 1891 წელს. მეოცე საუკუნის დასაწყისში იგი ამერიკაში გადასახლდა. მან თავისი საქმიანობა ჟურნალ–გაზეთებში სტატიების წერით დაიწყო. სულ მოკლე ხანში ბერნეისი ძალიან პოპულარული და გავლენიანი ადამიანი გახდა. ამის მიზეზი იყო ის, რომ მან ჩამოაყალიბა ტექნოლოგიები, რომელსაც ეფექტურად იყენებდა თავის საქმიანობაში. ეს ტექნოლოგიები ეფუძნებოდა ფსიქოლოგიასა და სხვა სოციალურ მეცნიერებებს.

ბერნეისი ერთ-ერთი პირველი პიარ სპეციალისტი იყო, რომელმაც ჩამოაყალიბა პრეს-სააგენტო და დაიწყო პიარ თეორიის სწავლება, ასევე მან თავი დაიმკვიდრა, როგორც პიარ კონსულტანტმა.

ბერნეისის ერთ-ერთი წარმატებული საქმე რუსული ბალეტის ტურნეს ორგანიზება იყო ამერიკაში. იმდროისთვის ბალეტი არ იყო პოპულარული. ბერნეისმა შეძლო ჟურნალ–გაზეთებში ბალეტზე პოზიტიური სტატიების განთავსებით მისი პოპულარიზება და მაღალ ხელოვნებასთან ასოცირება. ედვარდის მიერ მომზადებულ ნიადაგზე, რუსული დასის შესახვედრად ნიუ-იორკში უამრავი ხალხი მივიდა და რამდენიმე დღით ადრე ყველა ბილეთი გაიყიდა.

მას დიდი გავლენა ჰქონდა ბიზნესის სფეროში, მისი კლიენტები იყვნენ: “პროქტერ ენდ გემბელი” (P&G) “ამერიკან ტობაკო კომპანი” (ATC)

“პროქტერ ენდ გემბელი” ცდილობდა საპნის გაყიდვების გაზრდას, ბერნეისმა აქცენტი ქალებსა და ბავშვებზე გააკეთა. მან ჩაატარა კვლევა და გაიგო, როგორი საპონი მოსწონდათ მათ, შემდეგ პუბლიკაციებით და რეკლამით შესთავაზა P&G–ს ისეთი პროდუქცია, როგორიც სჭირდებოდათ პოტენციურ მომხმარებლებს. ბავშვების შემთხვევაში მან სკოლის მოსწავლეებისთვის საპნის კონკურსი გამოაცხადა და საუკეთესო ნაშრომზე პრიზი დააწესა. მედიამ კი გაშუქებით ამ კამპანიას უფასო რეკლამა გაუწია.

ბერნეისმა ფსიქოლოგიის, კომუნიკაციების და მომხმარებელთან ურთიერთობის გამოცდილება მეცნიერულად დახვეწა და საზოგადოებასთან ურთიერთობების თეორია ჩამოაყალიბა.

“ამერიკან ტობაკო კომპანი”-სა და ბერნეისის ურთიერთობა მაშინ დაიწყო, როდესაც შემცირდა გაყიდვები სიგარეტ “ლაკი სტრაიკზე”, ბერნეისმა პიარ კომპანია ქალების სეგმენტზე გათვალა. იმ პერიოდში არც ისე ბევრი ქალი ეწეოდა სიგარეტს, ბერნეისი კარგად იცნობდა ფროიდის თეორიებს და იცოდა, რომ ქალებს მამაკაცებთან გათანასწორება და თავისუფლება სურდათ. მან სწორი გათვლა გააკეთა და სიგარეტის რეკლამირების დროს სწორედ ამ ორ მახასიათებელს გაუსვა ხაზი. შესაბამისად, სიგარეტ “ლაკი სტრაიკი”-ის გაყიდვები რამოდენიმეჯერ გაიზარდა.

ბერნეისის კლიენტი იყო ამერიკის პრეზიდენტი კალვინ კულიჯი, რომელსაც ნეგატიური რეპუტაცია ჰქონდა. ბერნეისმა მას თეთრ სახლში ჰოლივუდის ვარსკვლავები მიუწვია, რომლებთანაც ერთად პრეზიდენტმა ჰიმნი შეასრულა. მეორე დღეს მედია გაშუქება პრეზიდენტს ეძღვნებოდა, რამაც შეცვალა მისი იმიჯი დადებითისაკენ.

ბერნეისი იყო პიონერი პიარ ინდუსტრიაში. მან დაწერა წიგნები: “საზოგადოებრივი აზრის კრისტალიზაცია”, “პროპაგანდა”, “თანხმობის ინჟინერინგი და პიარი” ის 103 წლის ასაკში გარდაიცვალა.

ბერნეისი წერდა, რომ ის იყო გაკვირვებული როდესაც გაიგო, რომ ჰებელსი ინახავდა მის ჩანაწერებს თავის პერსონალურ ბიბლიოთეკაში.

ბერნეისი ამბობდა: “ჩვენ არ დავუშვებთ, რომ საზოგადოებაში მუშაობდეს ექიმი, რომელსაც არ გააჩნია ცოდნა და ლიცენზია, ასევე საჭიროა ლიცენზირების შექმნა პიარში, რომელიც დაიცავს საზოგადოებას არაკვალიფიციური პიარ სპეციალისტებისაგან.”